ایران من

رادیو برای حفظ و احیای خود با ترسیم رویکرد

رادیو برای حفظ و احیای خود با ترسیم رویکرد «جذب مخاطب جدید و حفظ مخاطب قدیم» طی سال های گذشته در پی مدل ها، رویه ها، شکل ها وقالب های جدید برنامه سازی بوده و هست.

این روزها همچنان مهندسی پیام مورد بحث مدیران و برنامه سازان است اما یکی از مدل هایی که در برخی شبکه ها طی سال های اخیر از آن بهره گیری شده مدل MC  است.

مثل رادیو تهران، رادیو فرهنگ، رادیو سلامت و رادیو قرآن.

آنچه اخیراً ذهن برخی کارشناسان و مدیران رسانه را درگیر کرده این است که آیا این مدل در پیشبرد اهداف رسانه رادیو موفق بوده است؟ و یا اینکه آیا این مدل در همه شبکه ها، اعم از شبکه های عمومی، اختصاصی و تخصصی تناسب و سازگاری دارد؟ و دیگر اینکه این مدل در جذب مخاطب اثر گذار بوده است؟ و موارد دیگر... که هر یک قابل تأمل است.

مدل MC چیست؟ چه ویژگی هایی دارد؟

قالب MC شکلی از پخش برنامه های زنده-تولیدی است که در آن قالب، تعدادی از برنامه های زنده-تولیدی کوتاه مدت به شکل های مختلف ارائه می شود. از حیث مدت، بین 120 تا 240 دقیقه است و از حیث بخش بندی، 40% زنده و 60% تولیدی است. زمان هر برنامه تولیدی نیز حداقل 5 و حداکثر 10 دقیقه است.

با اجرای این طرح ضمن صرفه جویی در هزینه ها و نیروی انسانی، امکان اطلاع رسانی به لحظه بوجود می آید و خلاقیت های هنری بروز و ظهور می کند و موضوعات مختلف مطرح می شود.

مدل MCقالبی نوآورانه بوده که رویکرد اطلاع رسانی و سرگرمی در آن بیشتر بنظر می آید و پخش برنامه ها در اختیار یک نفر است که هدایت کلیت مدل را بصورت متمرکز به عهده دارد. البته برخی کارشناسان رادیویی این مدل را بیش از آن که یک برنامه یا قالب رادیویی بدانند، یک نوع عمل ویژه در حوزه برنامه های رادیویی می دانند.

به هر حال اگر مدل MC را یک قالب رادیویی بدانیم! MC  قالبی است که می تواند گونه های دیگر رادیویی را در خود جای دهد.

مبنای اجرایی مدل MC بر تمرکز در اجراء ترسیم  شده است که در صورت به کارگیری عوامل مجرب، فواید زیادی در مدیریت رسانه دارد.

از سوی دیگر به نظر می رسد اجرای این قالب، بیشتر معطوف به استفتاده بهینه از نیروهای انسانی در " زمان مشخص" بوده است.

ساختار مدل MC مجله ای است(ترکیبی از صفحات مختلف و متنوع)

تهیه کننده آن در واقع تنظیم کننده-ترتیب دهنده و هدایت کننده مجموعه ای از فعالیت های رادیویی است.

البته تهیه کننده در این مدل دارای آزادی عمل است و می تواند در هر زمان مانور و جولان دهد و با توجه به اینکه قالب MC سیال و شناور است، لذا این فرصت را به تهیه کننده می دهد که آیتم های تولیدی را چگونه آرایش و چینش کند و در فواصل زمانی مختلف، امکان بروز و ظهور و توانایی ها و خلاقیت های هنری را بوجود آورد.

از این روست که در رویه اجرایی مدل MC ، نیازمند به یک گروه چابک و حرفه ای هستیم تا بتواند تصمیم سازی مناسب کند و خلاقیت های هنری و رادیویی را در این قالب بکار گیرد.

یکی از ویژگی های این مدل نزدیکی تصمیم ساز و تصمیم گیر است(سردبیر و تهیه کننده) که در لحظه نسبت به تغییرات محتوایی و شکلی تصمیم گرفته می شود. اگر هم که سردبیر و تهیه کننده یک نفر باشد، سریع تر تصمیم گیری خواهد شد.

یکی از نکات مهم که می تواند در جذب مخاطب نقش بسزایی داشته باشد تدبیر برای حضور و مشارکت مخاطب است. این مشارکت می تواند به شکل های مختلف امکان پذیر باشد.

مثل طراحی مسابقه(تلفنی-SMS)-یا انتخاب موضوعی که مورد نظر یا نیاز مخاطب باشد.

یکی دیگر از ویژگی های مهم دیگر در اجرای مطلوب قالب MC ، مجری یا گرداننده آن است.

این مدل نیازمند مجری قوی یا مجری، کارشناس حرفه ای(آشنا با ملاحظات رسانه و اشراف به موضوعات مربوطه)است، که البته چنین نیروهایی در شبکه ها متأسفانه بسیار اندک هستند و این عدم پشتوانه نیروی انسانی، مدل MC را احتمالاً ناکارآمد جلوه می دهد.

یکی دیگر از نکاتی که باید به آن اشاره کرد ریتم و ضرب آهنگ در اجرای این قالب است.

اساساً یک تهیه کننده حاذق باید ریتم شناس باشد و MC ریتم خود را می طلبد.تعداد آیتم ها، زمان پخش، مدت پخش، موضوعات متنوع، گزارش ها، خبرهای به لحظه، طرح مسابقه، موسیقی و ترانه ها، اظهار نظر مخاطب و... همه و همه متناسب با بازه زمانی MC ، باید ضرب آهنگ لازم را ایجاد کرد.

مدل MC یک مجله ای است با صفحات متعدد و رنگارنگ، مرکب از تنوع آیتم ها  وگونه های رادیویی با موضوعات متنوع که هر یک رنگ و بوی خاص خود را دارد و البته تنها یک رشته باریکی باید آن ها را به هم پیوند دهد.

یکی دیگر از نکات مهم شناخت مخاطبین شبکه مربوطه است. ارباب رجوع برنامه های رادیویی شنوندگان آن هستند. شنوندگانی که امروز بسیار هوشمند و انتخاب گر هستند، شاید بتوان گفت یکی از رموز موفقیت یک برنامه شناخت دقیق مخاطبین است که او چه نیازی دارد و سلیقه و میل ذائقه او چیست؟

اگر مخاطبین را به دو دسته فعال و غیرفعال دسته بندی کنیم، مخاطب فعال که معمولاً ساکن است در برنامه ها مشارکت دارد و مخاطب غیر فعال که در حرکت است و ایستا نیست، در برنامه ها مشارکت جدی ندارد. در مدل MC همانگونه که گفته شد، می تواند با طرح مسابقه ای در برنامه برای مشارکت مخاطب فضا و موقعیت ایجاد کند یا با موضوعی طرح مسئله شود که مخاطب را ترغیب به تماس با برنامه کند و پیگیر موضوعات دیگر برنامه باشد.

هنر اصلی MC  اینست که ارتباطات قوی و مؤثری را با مخاطب باید برقرار کند و این البته از عهده یک تیم با تجربه و مجرب بر می آید.

در مجموع باید گفت برای اینکه شکل برنامه سازی با مدل  MC به نحو مطلوب و جذاب اجراء گردد، نیازمند ابزار لازم و مربوط است.

"با قایق پارویی نمی توان از عرض دریا گذشت"

با توجه به آنچه از مدل  MC گفته شد، می توان از تجربیات چند شبکه ای که این مدل را اجراء کردند بهره گیری و به نکات مثبت و منفی آن اشاره کرد:

نکات مثبت قالب MC :

1-زنده بودن مدل مربوطه موجب ارتباط مخاطب با برنامه می شود.

2-تعدد برنامه ها(کوتاه مدت) تنوع موضوعات و بهره گیری از صداهای متفاوت در این مدل قابل توجه است.

3-پویایی و تحرک در این مدل برنامه سازی غیرقابل انکار است.

4-اطلاع رسانی فوری برای مخاطب میسر است.

5-به جهت سیال و شناور بودن قالب MC ، جابجایی آیتم و برنامه های کوتاه مدت امکان پذیر است.

6-ریتم و ضرب آهنگ در این مدل می تواند متغیر باشد.

7-ارائه هر گونه نوآوری و خلاقیت هنری در این مدل به سادگی امکان پذیر است.

8-تمرکز تصمیم گیری و پاسخگویی در این مدل مشهود و مطرح است.

9-سردبیران قدرت مانور بیشتری دارند.

10-بجای تقسیم فضای کنداکتور بین گروه ها، MC  موجب می شود که فضای کنداکتور بر اساس اهداف و مصالح شبکه تقسیم بندی شود.

11-با توجه به تولید آیتم ها و برنامه های کوتاه مدت سرعت در انتقال پیام و پرداخت موضوع از محسنات این قالب است.

12-فضای موضوعی برنامه در این مدل لزوماً مقید به موضوعات ثابت نیست، لذا به لحاظ محتوایی انعطاف پذیر است و در آن امکان طرح موضوعات متنوع بسیار است.

13-در این قالب تصمیمات لحظه ای مدیران شبکه را می توان براحتی پوشش داد.

اما نقطه ضعف های مدل MC :

1-در مدل MC ، کنترل دقیق و حفظ جذابیت میسر و مهیا نیست.

2-عدم نظارت و ارزیابی دقیق از سوی ناظران ممکن است منجر به ارائه مطلبی شود که ریسک پذیری برنامه را افزایش دهد.

3-طرح و تولید برنامه های گفتگو محور، نمایش، و سخنرانی در این مدل براحتی امکان پذیر نیست.

4-برخی مخاطبان دائمی به جهت طولانی بودن مدت MC ، این مدل را نمی پسندد.

5-به دلیل آن که هر برنامه MC مربوط به گروه تخصصی خواهد بود، هر MC ، موضوع خاص خود را دارد و آن موضوع تخصصی در ساعات دیگر پخش نمی شود و در نتیجه موضوعات در حصر زمانی قرار      می گیرند و این موجب می شود گروه محدودتری از مخاطبین با MC همراه باشند.

6-در صورت عدم تعادل و یا افزایش بخش ها یا آیتم ها، تأثیر معکوس در ذهن مخاطب می گذارد.

7-فرصت برای کارهای عمقی و عملی موضوعی(تشریح و تبیین آن) در قالب MC امکان پذیر نیست.

8-محدود بودن تنوع ارتباطی و توجه به هدایت یک فرد معین در یک مقطع زمانی چند ساعته برای مخاطب دلپذیر نیست.

9-این نوع فعالیت رادیویی(در قالب MC) بیشتر سرگرم کننده و اطلاع رسانی است و امکان تولید   برنامه ها با رویکرد ارشادی-تربیتی بسیار کم است.

10-MC  علی القاعده در نهایت مجبور به معرفی آن چیزهایی است که خودش در آنها مداخله نداشته است.(برنامه های تولیدی)بنابراین کمی بیگانه از قضیه خواهد بود و اگر معرف خوبی نباشد چندان جلوه نخواهد کرد.

11-مدت طولانی MC  از ضعف های آن است و در صورت خستگی و فرسودگی سردبیران و ... در داخل استودیو ممکن است به روتین شدن برنامه منجر گردد.

12-امکان تعمیم این قالب در هر شبکه ای نیست، زیرا قالب های برنامه سازی باید متناسب با محتوا باشد، ضمن آن که این مدل با محتوای تخصصی-مأموریت و اهداف و رویکرد شبکه قابل جمع نیست و شاید حتی تناسب و سازگاری نداشته باشد.

13-به نظر می رسد در مدل MC فرصت برای اقناع سازی مخاطب نباشد، زیرا از یک سو برنامه های کوتاه مدت تولید می شود و از سوی دیگر آیتم ها و برنامه های تولید شده هویت خاص و پیوسته ای ندارند و ارتباط عاطفی مخاطب با آن ها سخت است و این موارد موجب عدم اقناع سازی مخاطب می شود.

14-و مهمترین عیب این قالب را باید در تعریف و اجرای آن دانست که برنامه ریزان و برنامه سازان فهم مشترکی از MC ندارند.حتی آن تعریف، کلی، دقیق و منسجم نیست و نهایتاً در هر شبکه ای MC ، به روایت مدیر آن شبکه اجراء شده است.

کلام آخر این که، بهره گیری از قالب MC در هر زمانی و تحت هر شرایطی، از یک سو ارتباط مستقیم با محتوا-مأموریت، اهداف و رویکرد شبکه دارد و از دیگر سو مخاطبین آن رادیو " بهره گیری از قالب و مدل MC باید هدفمند باشد نه این که خود، هدف باشد."

نکاتی درباره گویندگی برنامه­های زنده

نکاتی درباره گویندگی برنامه­های زنده

1 – گویندگان در هربرنامه­ای بویژه در برنامه­های صبحگاهی ، نوک پیکان ارتباط با شنوندگان هستند . نشاط و شادابی در صدای آنها ، برای برنامه­ای که در آغاز یک روز کاری شنوندگان را همراهی می­کند از لوازم اولیه است .

2 – گوینده­ای که در حین اجرا دارای لحنی بی تفاوت و عاری از تحرک باشد در جذب شنونده موفق نخواهد بود .

3 – بهترین وضع برای هر گوینده ، بهره­گیری از صدای خدادادی اوست . صدا سازی جز در نمایشهای رادیویی توصیه نمی­شود .

4 – گوینده می تواند با ریتمی که برای برنامه­های زنده انتخاب می کند حس سرزندگی را القا کند .

5 – گوینده باید در برنامه های زنده از تکلف پرهیز و ساده و صمیمی صحبت کند . این از اصول بسیار مهم است . هرقدر گوینده متکلفانه تر صحبت کند شنونده زودتر خسته می شود .

6 – هر گوینده باید شخصیت خود را ارائه دهد ؛ و در­ پی شخصیت و تیپ کاذب نباشد .

7 – گویندگان باید تشخص خود را حفظ کنند .

8 – گوینده علاوه بر داشتن ویژگیهای عمومی گویندگی – (خوش­صدایی ، تنالیته مناسب و عاری بودن از ضعف در ادای کلمات) – باید صدایی شاداب ، پرتحرک و جذاب داشته باشد .

9 – در برنامه های زنده کلام گوینده نباید حالت توصیه­ای یا پندی و نصیحتی باشد .

10 – گویندگان برنامه­های زنده باید توانایی بداهه گویی داشته باشند .

11 – گویندگان برنامه­های زنده باید توانایی انتقال مفاهیم و احساس متن را داشته باشند .

12 – گویندگان باید توانایی اداره برنامه­های زنده را داشته باشند .

13 – گویندگان باید اطلاعات عمومی بالایی داشته باشند .

14 -  و .............  

گوینده کیست؟

گوینده کیست ؟ گوینده فردی است که ضمن شناخت از امکانات رسانه ، مفاهیم ، معانی و پیام را با صدای خوب و دلپذیر با بیان و لحن مناسب به شنونده منتقل می­کند.

ویژگیهای گوینده :

1 – یک گوینده باید دارای لحن گرم – صمیمی و مهربانانه باشد.

2 – کسانی که خوب صحبت می­کنند اغلب شنونده خوبی هستند.

3 – کسانی که حرف خوب می­گویند اغلب اهل مطالعه هستند.

4 – گوینده خوب کلمات را درست ، صحیح ، کامل و با لحن خاص خود اجرا می­کند.

 5 – در ارتباط با مخاطبین با احترام تمام گفتگو کنیم.

6 - و ....

می­گویند از طریق لحن و ادبیات فرد می­شود به شخصیت فرد پی­برد.

صدای گوینده و شخصیت ایشان بیانگر هویت شبکه است. 

آقایان و خانمها مثل هم صحبت نمیکنند چون پایگاه شخصیتی هرکدام متفاوت است.

قدرت کلام مردان بیشتر است.

آنهائیکه ضعیف صحبت می­کنند اعتماد به نفس ندارند.

مردان معمولاً درباره اتفاقات – حوادث – وقایع – خبرها و ... و موارد کلی صحبت می­کنند.

زنان اما درباره احساسات ، روابط و مسائل خود و ... و موارد جزئی صحبت می­کنند.

مردان در گفتار خود درنگ بیشتری دارند

خانمها جملات و کلمات را بیشتر از مردان تکرار می­کنند.

سرعت گفتار و تراکم واژگان در زنان بیشتر از مردان است.

می­گویند دختران 14 تا 18 سال پرحرف تر از پسران در این سنین هستند.

زنان در برابر سوالات بردبار و حوصله بیشتری به خرج می­دهند.

و مطالب بسیاری دیگر که درباره گویندگی خانمها و آقایان گفته­اند و می­گویند.

بهتر است مطالعه کنیم تا بیشتر اهمیت گویندگی را بدانیم و از دیدگاههای دیگران نیز بهره­مند شویم.

که گفت تا نخوانی ندانی.