حضرت آیت الله آخوند ملاعلی معصومی همدانی

عالم ربانی و فقیه همدانی، استادنا الاعظم، آیت الله العظمی ‌‌مرحوم آخوند ملا علی بن ابراهیم معصومی ‌‌همدانی قدس سره الشریف (متولد 1312 / متوفی 1398 هـ.ق) یکی از فقهای نامدار و فرزانه و یکی از فرزانگان فقیه در قرن چهاردهم هجری قمری می‌‌باشد. او همانند هم‌دوره‌های معاصر خویش یکی از تربیت یافتگان مکتب پربار و حوزه متبرک آیت الله العظمی ‌‌حائری و یکی از نخستین فارغ التحصیلان آن حوزه مقدسه بشمار می‌‌آید او در زهد و تقوی و در تواضع و اخلاص و در ادب و اخلاق آیتی از آیات درخشان و اسوه و قدوه‌ی اهل علم و کمال و پیشوای اهل یقین و معرفت بشمار می‌‌رفت.

ولادت:

او در سال 1212 ه.ق در یکی از قراء همدان به نام «وفس» در دامنه تپه‌های زیبا و سرسبز سردرود چشم به جهان گشود و در آن طبیعت صاف و ساده صبغه طبیعت و جلاء و زیبائی و صفای آن را به خود گرفت و از همان اوان ولادت، آثار نبوغ و استعداد در چهره‌اش نمایان گردید.

پدرش مرحوم مشهدی ابراهیم معصومی ‌‌یک کشاورز ساده و معمولی ولی اهل ایمان و تقوی و مذهب بود از این رو او را به عنوان تحصیل علوم شرعی و اخذ تربیت اسلامی ‌‌پیش یکی از علمای متقی و پرهیزکار محل، مرحوم آخوند ملا محمدتقی ثابتی سپرد. او تحصیلات مقدماتی و مبادی علوم را پیش او تلمذ نمود و پس از طی آن مراحل به عنوان تعقیب تحصیلات خویش در اوائل نوجوانی عازم همدان شد و نزد اساتید و علمای بزرگ آن روز همدان، به یادگیری نحو و منطق و معانی و بیان و علم اصول فقه پرداخت و سپس برای تکمیل مراتب علمی ‌‌و مدارج کلام و فلسفه و علوم متعالیه و ریاضیات و هیئت به حوزه علمیه تهران که در آن زمان جزو غنی‌ترین مراکز حوزوی به شمار می‌‌رفت، رهسپار گردید و در آن جا حدود پنج سال از محضر اساتید فن، به ویژه حکیم و عارف هیدجی و مرحوم شیخ عبدالنبی نوری به تلمذ پرداخت و تحت تربیت روحی حکیم هیدجی قرار گرفت، طوری که بعدها از این حکیم فراوان یاد می‌‌نمود.

پس از ورود آیت الله العظمی ‌‌حائری به قم در سال 1340 هـ.ق، همانند بسیاری از فضلا و مدرسین شهرستان‌ها به قم عزیمت نمود و به تعلم و فراگرفتن علوم اسلامی‌‌ پیش آن عارف ربانی و فقیه صمدانی پرداخت و درست ده سال تمام در عتبه مقدسه قم اعتکاف ورزید تا به مراحل عالیه اجتهاد و فقاهت نائل آمد.

معظم‌له درست پس از ده سال کسب فیض و دانش از محضر آن استاد بزرگ، خود یکی از مدرسین سرشناس و یکی از اساتید معتبر و نامور حوزه علمیه قم گردید و حوزه درسی او که شرح لمعه شهیدین را شامل می‌‌گشت یکی از حوزه‌های پرجمعیت آن روز گردید و جمع گرم و پرجاذبه‌ای را به خود اختصاص داد یکی از تذکره‌نویسان آن روز مرحوم سید ریحان الله یزدی در کتاب «آئینه دانشوران» که در سال 1353 به رشته تحریر درآورده است، از جلسات تدریس آیت الله آخوند این گونه یاد می‌‌کند: «جلسه درسی آخوند ملا علی معصومی ‌‌همدانی: قبل از آن که من به حوزه علمیه قم بیایم، مجلس درسی آخوند ملا علی همدانی رونقی بسزا داشته است، ولی متاسفانه در همین نزدیکی‌ها معزی الیه به همدان مراجعت فرموده بودند و من به فیض یابی آن موفق نشدم».

این گفتار صریح از یک نویسنده بی‌نظر و بی‌غرض آن روز نشان می‌‌دهد که این جلسات درسی بسیار پرآوازه و مشهور و زبانزد بوده است، به حدی که پس از سپری شدن این مدت طولانی، گرمی ‌‌و حلاوت آن در اذهان و افکار باقی مانده است و همواره با تاسف و تحسر از آن جلسات یاد می‌‌شده است.