خطبه پیامبر اکرم (ص) در تمسک به ثقلین
خطبه پیامبر اکرم(ص) در تمسک به ثقلین
شیخ صدوق محمّد بن علیّ ابن بابویه قمّی با اسناد خود از حسین بن یزید بن عبد علی از عبدالله بن حسن از پدرش از حضرت امام حسن علیه‌السّلام روایت کرده است که روزی حضرت رسول اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم در میان مردم خطبه خواندند و بعد از حمد و ثنای خدا گفتند: ای مردم! گویا زمان مرگ من نزدیک شده و باید دعوت حقّ را اجابت کنم،
وَ إِنی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتابَ اللهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، أَما إن تَمَسَّکُتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا، فَتَعَلَّمُوا مِنْهُم وَ لاَ تُعَلِّمُوهُم فَإنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنکُمْ. لاَ تَخْلُو الارضُ مِنْهُمْ وَ لَوْ خَلَتْ لانْساخَتْ بِأهْلِهِا.
«و من در میان شما دو چیز پر اهمیّت و گران قیمت باقی می‌گذارم: کتاب خدا و عترت من که اهل بیت من هستند. ای مردم تا وقتی که شما به آن دو تمسّک جستید ابداً گمراه نخواهید شد. شما از اهل بیت من دانش را بیاموزید و به آنها چیزی یاد ندهید و تعلیم نکنید، آنها از شما داناترند. هیچگاه زمین از آنها خالی نخواهد بود، و اگر فرضاً خالی شود تمام اهل خود را در کام خود فرو خواهد کشید». و سپس فرمود:
اللهُمَّ إنِّی أعْلزمُ أنَّ العِلْمَ لاَیَبِیدُ وَ لاَ یَنْقَطِعُ وَ أنَّکَ لاَ تُخْلِی الارضَ مِن حُجَّةٍ لَکَ عَلَی خَلْقِکَ ظاهرٍ لَیْسَ بِالمُطاعِ أَوْ خائِفٌ مُغْمُورٍ کَیلا تَبْطُلَ حُجَّتُکَ وَ لاَ تَضِلَّ أولِیاؤکَ بَعْدَ إذ هَدَیْتَهُمْ أُولَئِکَ الاقَلُّونَ عَدَداً الاَعظَمُونَ قَدْراً عِندَ اللهِ.
«بار پروردگارا من می‌دانم که هیچگاه عِلم خراب و نابود نخواهد شد و هیچگاه تو زمین را از حجّت خالی نخواهی گذارد یا حجّت ظاهری که مردم فرمان او را نپذیرند یا حجّت باطنی که پیوسته در غیبت و خوف بسر برد برای آنکه حجّت تو باطل نگردد و اولیای تو از بندگانت گم و گمراه نشوند و پس از هدایت، بی مربّی و سرپرست نمانند، چقدر تعداد آنها کم و قدر و منزلت آنها در نزد خدا بزرگ است».
چون خطبه تمام شد و از منبر به زیر آمد عرض کردم: ای رسول خدا مگر تو حجّت خدا بر جمیع بندگان او نیستی؟ فرمود: ای حَسَن خدا می‌گوید:
«إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ» فَأنَا المُنذِرُ وَ عَلِیٌّ الهَادی.
«ای پیغمبر تو اعلان کنندة به توحید و به شریعت خدا هستی و برای هر جمعیّتی رهبر و راهنمائی خواهد بود. من دعوت کنندة به خدا و ترساننده از عذاب او هستم، و علیّ بن أبیطالب رهبر و راهنماست. من گفتم: ای رسول خدا شما گفتید هیچگاه زمین از حجّت تهی نخواهد شد. حضرت فرمود: بله، علیّ بن أبیطالب حجّت خدا بر خلق و امام است بعد از من و پس از او حجّت و امام تو هستی، و حجّت و امام و جانشین بعد از تو حسین است. و خداوند لطیف و خبیر به من خبر داده است که از صُلب حسین فرزندی خارج شود که نام او علی هم نام جدّش خواهد بود، چون حسین از دنیا برود علی فرزندش بر منصب امامت بنشیند و او حجّت و امام مردم بعد از پدرش خواهد بود و از صلب علی فرزندی برون آید که هم اسم من است و از همة مردم به من شبیه‌تر است، عِلم او عِلم من است و حُکم او حُکم من است، او امام و حجّت بعد از پدرش خواهد بود و خداوند فرزندی را از صلب محمّد بیرون آورد که اسمش جعفر است از همة مردم راستگوتر و راست کردارتر، او امام و حجّت بعد از پدرش خواهد بود و خداوند از صلب جعفر فرزندی خارج کند که اسمش موسی است هم نام موسی بن عمران، مقام عبودیّت او از همة مردم شدیدتر است، او امام و حجّت بعد از پدرش خواهد بود و خداوند از صلب موسی فرزندی خارج کند که نامش علی است، معدن عِلم و محلّ حکمت است، او امام و حجّت بعد از پدرش خواهد بود خداوند از صلب محمّد فرزندی خارج کند که نامش علی است، او امام و حجّت خدا بعد از پدرش خواهد بود و خداوند از صلب علی فرزندی پدید آورد که نامش حسن است، او امام و حجّت خدا بعد از پدرش خواهد بود و خداوند از صلب حسن به وجود آورد قائم آل محمّد را، او امام و حجّت بر شیعیان و روشن کنندة نور معرفت در دل دوستان و اولیای خود خواهد بود، غیبتی خواهد نمود که کسی او را نمی‌بیند، جمعیّت بسیاری از تمسّک به او بر می‌گردند و جمعیّت دیگری بر امامت او استوار می‌مانند، می‌گویند:
وعدة ظهور کِی خواهد بود اگر شما راست می‌گوئید:
وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ مِنَ الدُّنیا إلاّ یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطوَّلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ ذَلِکَ الیَوْمَ حَتَّی یَخْرُجَ قائِمُنا فَیَمْلا الارضَ قِسْطاً وَ عَدلاً کَما مُلِئتُ ظُلماً وَ جَوراً، فَلاَ تَخولُوا الارضُ مِنکُمْ، أعطاکُمُ اللهُ عِلمی وَ فَهْمِی، وَ لَقَدْ دَعَوْتَ اللهَ تَبَارَکَ وَ تَعالیَ أَن یَجْعَلَ العِلْمَ وَالفِقْهَ فی عَقِبی وَ عَقِبِ عَقِبی وَ فی زَرْعی وَ زَرْعِ زَرْعی. (ر.ک به «غایة المرام» ص 236، حدیث یازدهم، و «تفسیر برهان» ج 1، ص 517 و ص 518) و اگر از مدّت عمر دنیا باقی نمانده باشد مگر یک روز خداوند آن روز را به قدری طولانی خواهد کرد تا به قدری که قائم ما ظهور کند و جهان را پس از ظلم و جور به عدل و داد مبدّل سازد. زمین از شما حجّتهای الهیّه خالی نخواهد ماند، خداوند عِلم من و درایت مرا به شما عنایت کرده است. من از خدا خواسته‌ام که عِلم و فَهم را در اولاد من و اولاد اولاد من قرار دهد، و در کِشت من و کِشتة حاصلة از کشت من بنهد».
باری این حدیث شریف حاوی نکاتی است که باید اجمالاً در هر یک از آنها دقّت نمود.
